ویژگی های مورفو ـ فیزیولوژیک برگ ژن‌نمون‌های لوبیا در شرایط آبیاری معمولی و تنش کمبود آب

این بررسی برای ارزیابی ویژگی­های برگ ژن‌نمون­های لوبیا در مؤسسۀ تحقیقات اصلاح و تهیۀ نهال و بذر (کرج) اجرا شد. آزمایش به صورت کرت­های خردشده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار و با هشت ژن‌نمون لوبیا انجام شد. برخی ویژگی­های مهم مرتبط با برگ در بوتۀ لوبیا، در دو شرایط (رژیم) آبیاری (معمول و کمبود آب) ارزیابی شد. نتایج مقایسۀ میانگین صفات نشان داد که کمبود آب باعث کاهش شمار برگ‌های سه‌برگچه‌ای شد و این کاهش در مرحلۀ رویشی بیشتر از مرحلۀ گل‌دهی بود. رگۀ MCD4011 در هر دو مرحله کمترین کاهش شمار برگ متأثر از تنش را داشت. در این مراحل، رگۀ COS16 به‌طور معنی‌دار شمار برگ خود را کاهش داد. زاویۀ برگ تحت تأثیر آبیاری قرار گرفت و بر اثر تنش کمبود آب افزایش نشان داد. لوبیاهای سفید دارای میانگین افزایش زاویۀ برگ بیشتری بودند. کمبود آب کاهش محسوس شاخص سطح برگ ‌‌‌(Lift Area Index=LAI) در همۀ ژن‌نمون‌ها را موجب شد. در این شرایط، لوبیا قرمز AND1007 دارای شاخص سطح برگ بیشتری نسبت به دیگر ژن‌نمون‌ها بود. تنش دمای برگ را افزایش داد و واکنش ژن‌نمون‌ها از این نظر متفاوت بود. رگه‌های WA4531-17 و KS21486 به ترتیب بیشترین وزن ویژۀ برگ و شاخص شادابی برگ را در هر دو شرایط به خود اختصاص دادند. همۀ ژن‌نمون‌ها دارای محتوای نسبی آب (Relative Water Content=RWC) برگ کمتری در شرایط تنش بودند. میانگین RWC رگه‌های سفید بیشتر از دو گروه دیگر بود. درصد کاهش RWC ژن‌نمون­ها بین 3-10 درصد بود. بیشینه عملکرد کوانتومی (Fv/Fm) تحت تأثیر تنش کاهش پیدا کرد و کمترین کاهش آن مربوط به رگۀ MCD4011 بود. در حالی که لوبیاهای سفید در شرایط معمول (نرمال) دارای بیشترین میزان پرولین بودند، ولی در شرایط تنش کمترین میزان پرولین را داشتند. به‌طورکلی، بیشتر صفات برگ در اثر کمبود آب کاهش و میزان دمای برگ، زاویۀ برگ و میزان پرولین برگ به ترتیب 2 درجۀ سلسیوس، 59درصد (α=24°) و 105درصد افزایش نشان داد.